در این مقاله به معرفی سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر می پردازیم.

این دسته از سیستم های اعلام حریق به منظور استفاده در پروژه های بزرگتر و به منظور شناسایی سریعتر موقعیت حریق استفاده می شوند.این پروژه ها شامل بیمارستان ها و مراکز درمانی بزرگ،هتل ها،دانشکده ها،ادارات بزرگ،مجتمع های تجاری با واحد های متعدد،مجتمع های اداری و مسکونی با واحدهای بالا و… می شوند. سیم کشی در این نوع سیستم ها به صورت حلقه یا لوپ است. یعنی سیم کشی از ترمینال خروجی لوپ در کنترل پنل شروع شده و بعد از عبور از تجهیزات مجددا به کنترل پنل و ترمینال ورود لوپ، وارد میشود. در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، تمام تجهیزات شامل انواع دیتکتورها، شستی ها، آژیرها، فلشرها، ماژول ها و… می توانند روی لوپ و در کنار یکدیگر قرار بگیرند و نیازی به مسیر مجزا برای کاشف های حریق (دیتکتورها و شستی ها) و تجهیزات اعلام کننده ی حریق (آژیرها و فلشرها) نمی باشد (تصویر شماره ۱).

در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، هر قطعه (Device) یک کد یا آدرس مختص به خود می گیرد و برای آن کد در کنترل پنل، آدرس یا لیبلی از محل نصب ثبت می شود. بدین منظور در زمانی که برای مثال دیتکتوری در وضعیت حریق یا خطا قرار بگیرد، شماره ی آدرس، نوع قطعه، زونی که در آن نصب شده است و مشخصات محل نصب، روی صفحه نمایش کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر، نشان داده می شود. مطابق (تصویر شماره ۲)  که خطای یک دیتکتور در زون شماره ۲ و لوپ شماره ۱ و آدرس شماره ۶۱ را نشان داده می دهد.

به طور معمول، تجهیزات آدرس پذیر از لحاظ قیمت بیش از دو برابر تجهیزات متعارف هستند.

در بیشتر سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر، امکانات نرم افزاری و تنظیمات متعددی وجود دارد که در پروژه های مختلف می توان این امکانات را بکار گرفت.از جمله این تنظیمات می توان تغییر سطح حساسیت دیتکتورهای دودی، تغییر کلاس حرارتی دیتکتورهای حرارتی، تغییر سطح صدای آژیرها، ایجاد مُد روز و شب، مُد مدیریت آلارم کاذب، برنامه ریزی رله ها، گروه بندی آژیرها و اختصاص آنها به زون ها و یا تجهیزات کشف حریق، ایجاد تاخیر در وصل آژیرها و… را نام برد.

کد دادن به تجهیزات اعلام حریق آدرس پذیر، در دو صورت سخت افزاری و نرم افزاری وجود دارد که در برندهای مختلف متفاوت است. در تجهیزاتی که به صورت سخت افزاری کد میگیرند، این کار به کمک دیپ سوئیچ ها، کلیدهای سلکتوری و یا کارت های آدرس دهی صورت می گیرد که اصطلاحاً به آن  Hard Addressing می گویند. مطابق تصاویر زیر:

اما تجهیزاتی که به صورت نرم افزاری کد می گیرند ،بدون دیپ سوئیچ و سلکتور هستند و توسط دستگاه مخصوص Handheld Programmer یا کنترل پنل آدرس پذیر به صورت Auto Addressing کُد می گیرند. این روش کد دادن به تجهیزات بسیار راحت تر بوده و سرعت نصب و راه اندازی سیستم در پروژه را بالا می برد و همچنین خطای کمتری نیز دارد.

یکی از محاسن سیستم های آدرس پذیر این است که اگر به هر دلیلی مدار لوپ قطع شود، تجهیزات از کار نمی افتند بلکه از طرف دیگر لوپ تغذیه می شوند.(مانند تصویر زیر) در این حالت خطای قطع شدن لوپ روی کنترل پنل با عنوان مدار باز نمایش داده می شود.

 اگر به هر دلیلی اتصال کوتاه روی لوپ رخ دهد، کنترل پنل خطای اتصال کوتاه را نشان می دهد و کل تجهیزات روی لوپ از مدار خارج می شوند. اگر مدت زمان زیادی لوپ در وضعیت اتصال کوتاه باقی بماند، ممکن است به کنترل پنل آسیب وارد شود. به همین منظور مطابق با دستورالعمل های سازنده تجهیزات اعلام حریق و هچنین استانداردهای طراحی و اجرا همچون NFPA72 باید ابتدای هر زون یک عدد ایزولاتور قرار گیرد. در این صورت اگر اتصال کوتاهی روی لوپ ایجاد شود، فقط تجهیزات بین دو ایزولاتور از مدار خارج می شوند و بقیه مدار به کار خود ادامه می دهد.در واقع تنها یک زون از مدار خارج می شود. ایزولاتورها باعث می شوند که تمام تجهیزات روی لوپ هنگام اتصال کوتاه از مدار خارج نشوند.

در تصویر بالا که از استاندارد NFPA72-2019 برداشت شده است، توصیه استفاده از ایزولاتورها در ابتدای هر زون نشان داده شده است. ایزولاتورها می توانند به صورت یک تجهیز مجزا (Stand Alone Isolator) یا در قالب پایه دیتکتورها، دیتکتورها، شستی ها، آژیرها و ماژول ها وجود داشته باشند و در لوپ قرار بگیرند. ایزولاتورها جزء المان هایی هستند که در لوپ، آدرسی را اشغال نمی کنند و معمولا در برنامه ریزی کنترل پنل تعریف نمی شوند.

انواع تجهیزات در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر:

دتکتور دودی، دتکتور حرارتی، دتکتور ترکیبی، شستی دستی اعلام حریق، آژیر اعلام حریق، آژیرفلشر اعلام حریق، استروب لایت ها یا فلشرها، کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر، ماژول ها یا رابط ها، ایزولاتورها و … تجهیزاتی هستند که در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر استفاده می شوند.

در سیستم های آدرس پذیر هوشمند، همواره تبادل دیتا و اطلاعات بین تجهیزات کشف حریق و کنترل پنل برقرار است. برای مثال بر روی کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر می توان سطح آلودگی هوای محیط را توسط دیتکتورهای دودی بررسی کرد و زمانی که دود وارد چمبر دیتکتور می شود، این عدد روی پنل افزایش می یابد.این بررسی برای دیتکتورهای حرارتی هم امکان پذیر است که حرارت محیط و محل نصبشان را گزارش می دهند و روی پنل قابل مشاهده است. این اطلاعات، نشان دهنده ی لحظه به لحظه ی تبادل دیتا بین تجهیزات کشف حریق و کنترل پنل هستند. به دلیل تبادل دیتا بین کلیه تجهیزات آدرس پذیر و کنترل پنل، پیشنهاد می گردد تا جهت حذف نویزها و امواج الکترومغناطیس از روی هادی کابل، حتما از کابل های شیلد دار استفاده شود.

در بین تجهیزات کشف و اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف، نحوه ی کارکرد و عملکرد تقریبا مشابه به یکدیگر است با این تفاوت که برای تجهیزات کشف حریق آدرس پذیر (دیتکتورهای دودی و حرارتی و ترکیبی)، به صورت نرم افزاری، تبادل اطلاعات دائم وجود دارد و اما برای تجهیزات متعارف این امر وجود ندارد. تنها تجهیزی که میتوان گفت در سیستم های آدرس پذیر استفاده می شود و نمونه مشابهی در تجهیزات متعارف ندارد، ماژول ها یا اینترفیس ها (رابط) هستند. ماژول ها در انواع مختلف input module ,output module ,I/O module ,sounder module.

 zone monitor module وجود دارند و هرکدام با گرفتن یک کد و آدرس، برای انجام وظیفه ای خاص، روی لوپ قرار می گیرند.

معرفی ماژول های ورودی آدرس پذیر (Input module):

این ماژول یا میانجی ورودی، روی لوپ قرار می گیرد و به وسیله ی آن می توان تجهیزات جانبی ورودی همچون فلوسوئیچ ها، دیتکتورهای گازی، بیم دیتکتورها ، دیتکتورهای شعله دارای رله خروجی و … را روی لوپ قرار داد.

معرفی ماژول های خروجی آدرس پذیر (Output module):

به کمک این ماژول می توان تجهیزات خروجی جانبی همچون فن ها و اگزاست فن ها، شیرهای برقی قطع گاز، چراغ ها و تابلوهای خروج اضطراری، رله ها و کنتاکتورهای قطع برق و کنترل آسانسور را کنترل کرد. این ماژول های خروجی، می توانند از تجهیزات کشف حریق (دیتکتورها و شستی ها) فرمان بگیرند. اینکه ماژول خروجی از کدام تجهیزات کشف حریق فرمان بگیرد، در برنامه ریزی کنترل پنل مشخص می شود.

معرفی ماژول های ورودی/خروجی آدرس پذیر (Input/output module):

این ماژول ها ترکیبی از دو ماژول ورودی و خروجی هستند و همزمان کاربرد هر دو ماژول را دارا می باشند. ماژول های ورودی و خروجی در انواع یک کاناله و چند کاناله طراحی و ساخته می شوند.

معرفی ماژول های زون مانیتورآدرس پذیر (Zone monitor module):

این ماژول جهت اتصال و ارتباط تجهیزات کشف حریق متعارف (دیتکتورها و شستی ها) بر روی لوپ آدرس پذیر استفاده می شوند. در واقع برای تجهیزات کشف حریق، بوسیله این ماژول آدرسی روی لوپ ایجاد می گردد.

معرفی ماژول کنترل آژیرهای متعارف  (Sounder module):

جهت ارتباط آژیرها، فلشرها و زنگ های متعارف و کنترل آنها روی لوپ آدرس پذیر، از این ماژول استفاده می شود.

ماژول های آدرس پذیر در دو نوع ساخته میشوند؛ بعضی نیاز به تغذیه مجزا دارند و بعضی دیگر از خود لوپ تغذیه میشوند که به آنها power loop می گویند.برای مثال تصویر فوق یک ماژول آژیر متعارف (sounder module) را نمایش می دهد که نیاز به تغذیه مجزا دارد.

 نرم افزارهای مورد استفاده در سیستم های آدرس پذیر:
در سیستم های آدرس پذیر از چند نرم افزار مختلف جهت کاربردهای مختلف استفاده می شود:

۱.نرم افزار کانفیگ و پروگرام لوپ:

از این نرم افزار جهت مشخص کردن تعداد و نوع دیوایس ها روی هر لوپ و همچنین آدرس گذاری، اختصاص دادن خروجی ها و آژیرها به ورودی ها و تجهیزات کشف، زون بندی تجهیزات، غییر سطح حساسیت کاشف های دودی و تغییر کلاس حرارتی دیتکتورهای حرارتی، تغییر رنج صدای آژیرها و… استفاده می شود. نهایتا تغییرات از روی نرم افزار بر روی کنترل پنل بارگذاری می شود.این عمل در بعضی از برندها توسط کابل رابط مخصوص و ارتباط لپ تاپ به کنترل پنل و یا از طریق فلش دیسک صورت می گیرد.

۲.نرم افزار محاسبات لوپ و باطری:

از این نرم افزار جهت محاسبه حداکثر تجهیزات کشف و اعلام حریق، تعیین سطع مقطع و طول کابل و همچنین محاسبه ظرفیت باطری بک آپ استفاده می شود.

۳.نرم افزار مانیتورینگ گرافیکی:

این نرم افزار که در برخی از برندها موجود است، جهت مانیتورینگ گرافیکی پلان پروژه و تجهیزات نصب شده روی پلان استفاده میشود. در این نرم افزار زمانیکه کاشفی در وضعیت حریق قرار بگیرد، روی مانیتور بر روی پلان پروژه دقیقا قابل رویت و بررسی می باشد و اطلاعات و مشخصات دیگری را نیز در اختیار ما قرار می دهد.

در مقاله قبلی به معرفی و شرح سیستم های اعلام حریق اتوماتیک – سیستم های کانونشنال یا متعارف پرداختیم.

تهیه و تدوین: واحد مهندسی فروش Fireindex