جانمایی و نصب دیتکتور گاز شهری
۱. مقدمه
ایمنسازی منازل در برابر انتشار گاز شهری امری حیاتی است. نصب صحیح دیتکتور نه تنها کمک به تشخیص زودهنگام میکند، بلکه جان ساکنین را در مواقع خطر حفظ مینماید. به همین منظور سازمان آتشنشانی اصفهان که در زمینهی تدوین دستورالعملها و روشهای نوین حفاظت در برابر آتش در کشور پیشرو است تمامی ساختمانها را ملزم به نصب آشکارساز گاز شهری در نزدیکی مصرف کنندههای گاز نموده است. این موضوع با توجه به هزینهی ناچیز تامین تجهیزات نسبت به بهای تمام شدهی ساختمان، راهی ارزان به صرفه در جهت حفظ جان و اموال شهروندان است.
بر همین اساس بر آن شدیم تا خلاصهای از استانداردهای مرتبط در این زمینه و دستورالعملهای داخلی را گردآوری کرده و در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهیم.
۲. استانداردها و کدهای معتبر
- NFPA 715 (2023)
طبق این استاندارد، اگر دستگاه گازسوزی در فضای خانه وجود دارد، دیتکتور باید در همان اتاق و در فاصلهی افقی بین ۳ تا ۱۰ فوت (حدود ۱ تا ۳ متر) از منبع گاز قرار گیرد. اگر دیتکتور روی دیوار نصب میشود، نباید بیش از ۱۲ اینچ (حدود ۳۰ سانتیمتر) از سقف فاصله داشته باشد (support.sitecompli.com, NYC.gov).
- مقررات اختصاصی حفاظت از حریق ایالت نیویورک (Local Law 157)
مشابه NFPA 715، تأکید دارد که نصب باید در سقف یا دیوار (تا ۱۲ اینچ پایینتر) انجام شود و توسط افراد مجاز صورت گیرد (hpdsigns.nyc, FSR).
- BS EN 50402:2005+A1:2008
این استاندارد اروپایی به طراحی عملکردی سیستمهای ثابت تشخیص گاز میپردازد؛ اما جایگاه نصب را تعیین نمیکند.
- استانداردهای BS مرتبط با تشخیص گاز CO
برای گاز CO (منواکسید کربن)، استانداردهایی مانند BS EN 50291:2018 در کاربرد خانگی و BS5839‑6:2019 در زمینه آلارمهای هشدار آتشسوزی مطرح هستند (safelincs.co.uk, fireangel.co.uk).
-
راهنمای وضعیت گازهای با چگالی مختلف
- گازهایی سبکتر از هوا مانند متان: نصب نزدیک سقف، بالای دریچههای تهویه (Rockwell Automation).
- گازهای سنگین مانند LPG: نصب نزدیک کف، پایینتر از دریچه هوا (Rockwell Automation).
- راهنمای Weatherall-UK
برای گازهای سمی یا بیخطر، نصب در «منطقه تنفس» (حدود ۱.۲–۱.۵ متر از کف) بهتر است؛ همچنین نزدیکترین فاصله به منبع نشتی توصیه میشود (weatherall-uk.com).
۳. دستورالعملهای عملیاتی تولیدکنندگان معتبر
-
مثال: راهنمای نصب Natural Gas Alarm
- نصب در اتاق دارای تجهیزات گازسوز
- نصب دیواری در فاصله ۴ تا ۱۲ اینچ زیر سقف
- فاصله حداقل ۵ فوت از اجاقگاز و ۱۰ فوت از سایر تجهیزات گازسوز .
تحلیل بالا با استاندارد NFPA/BS همخوانی دارد.
۴. نتیجهگیری و توصیههای فنی
| نوع گاز | محل نصب پیشنهادی |
| گاز سبکتر (متان) | سقف یا دیوار نزدیک سقف، حداقل فاصله ۱–۳ متر از منبع گاز |
| گاز سنگینتر (LPG) | نزدیک کف، حدوداً ۳۰ سانتیمتر از زمین |
| گاز سمی | ارتفاع ۱.۲–۱.۵ متر (منطقه تنفس) |
| مانند CO | طبق BS5839‑6:2019 با استفاده از آلارمهای معتبر |
- همیشه به دستورالعمل تولیدکننده توجه کنید و نصب باید توسط فرد یا شرکت دارای صلاحیت و مورد تایید انجام شود.
- نصب در فاصلهی صحیح (نسبت به سقف، کف و تهویه) تفاوت بین هشدار به موقع یا وقوع خطر جدی را ایجاد میکند.
۵. منابع اصلی
- NFPA 715: محل نصب و فاصلههای ایمن (support.sitecompli.com, NYC.gov)
- BS EN 50402 – طراحی سیستم ثابت گاز
- BS EN 50291 و BS5839‑6 – هشدارهای خانگی CO و سیستمهای اعلام حریق (safelincs.co.uk, fireangel.co.uk)
- راهنمای گاز سبک/سنگین و منطقه تنفس (Rockwell Automation, weatherall-uk.com)
- دستورالعمل نصب Natural Gas Alarm
